+

ყოველი დღესასწაულის შინაარსს უფრო ცისკროვანს ხდის თვით დავით წინასწარმეტყველი, რომელიც მარადჟამს, საჭიროების მიხედვით, შეაწყობს თავის მრავალშეწყობილ ქნარს.

დაე, ამავე წინასწარმეტყველმა გაგვიცისკროვნოს სულთმოფენობის ეს დიადი დღესასწაულიც, სიბრძნის სიმებზე სულიწმინდის თითით აგვიჟღეროს საგალობელი და ამ ღვთიური მელოდიით აღმოთქვას, რაც დღევანდელ მადლს ეთვისება:

„მოდით, ვილხენდეთ უფლის მიერ“ (შდრ. ფს. 94. 1).

უპირველესად, გვმართებს ვიცოდეთ, რა არის ეს მადლი, რომ შემდეგ მის შინაარსს ჯეროვნად შევუწყოთ წინასწარმეტყველების ხმა.

ამიტომ, ნება მომეცით, ყოველივე ამის შესახებ თანამიმდევრული რამ წესით, ძალისამებრ, ცხადად გაუწყოთ სათქმელი:

ღვთის შემეცნების გზას ასცდა დასაბამში კაცობრიობა. ადამიანებმა მიატოვეს ქმნილების მეუფე. ერთნი ქვეყნიერების სტიქიონებს დაემონენ შეცდომით, მეორენი დემონთა ბუნებას ეთაყვანენ, უმრავლესობას კი ღმერთად ესათნოვა კერპების ხელითქმნილი გამოსახულებაც კი, რის გამოც ბომონები, ტაძრები, იდუმალქმედებანი, მსხვერპლშეწირვები, სერტყები, სავანეები და სხვა ამგვარნი განუკუთვნეს ამ ცრუ ღმერთებს, რომ ემსახურათ მათთვის.

იხილა ბუნების მეუფემ თავისი კაცთმოყვარე თვალით ადამიანური ბუნების გახრწნა. ამიტომ, თანამიმდევრული წესით, ცთომილებიდან ჭეშმარიტების შეცნობისაკენ წარმართა მან კაცთა ცხოვრება.

იმ ექიმთა მსგავსად, რომლებიც ხანგრძლივი შიმშილობის შემდეგ დაუძლურებულთ გარკვეული რამ საექიმო ხელოვნებით გამოამჯობინებენ და არათუ ერთბაშად მიაძალებენ საჭმელს, არამედ უფრთხილდებიან რა მათ სისუსტეს, ზომიერი საზრდოთი აღუდგენენ ძალას და მხოლოდ შემდყგ მისცემენ უფლებას, რომ ნებისამებრ მიეცნენ სიმაძღრეს, ასევე უფლისმიერი განგებითაც იმგვარად მოხდა, რომ საშინელი შიმშილით დაუძლურებულ ადამიანის ბუნებას დაეზოგა საიდუმლოთა საზრდოს მიღება, რომ თანამიმდევრული რამ წესით მიწყივ იმას დაუფლებოდა, რაც სრულია და ამ სახით სრულყოფის მიჯნისათვის მიეღწია.

ჩვენი მხსნელია ცხოველმყოფელი ძალა, მამის, ძისა და სულიწმინდის სახელით რაც ვირწმუნეთ.

ისინი, რომელთა სულებიც შიმშილობამ დააუძლურა, ვერ დაიტევენ ყველაუერს ერთად. ამიტომ, ჯერ მრავალღმერთიანობას განუდგებიან წინასწარმეტყველთა და რჯულის შეწევნით და მიეჩვევიან ერთი ღმრთეების ჭვრეტას, თუმცა კი ერთ ღმრთეებაში მამის ძალას შეიმეცნებენ, რადგანაც გერ დაიტევენ, როგორც ვთქვით, სრულყოფილ საზრდოს. შემდეგ, ასეთებს, რომლებიც უკვე სრულიქმნენ რჯულში, მხოლოდშობილი ძე ეცხადებათ სახარების გზით. ამის შემდეგ კი მოგვებოძება ჩვენი ბუნების სრულყოფილი საზრდო, წმინდა სული, რომელშიც არის სიცოცხლე.

სწორედ ესაა დღევანდელი დღესასწაულის შინაარსი.

ამგვარად, ვართ რა მემწყობრენი სულიწმინდისა, ვერწმუნოთ ამ სულიერ მწყობრის კორიფეს, დავითს, რომელიც ამბობს:

„მოდით, ვილხენდეთ უფლის მიერ“, ხოლო უფალი არის სული, როგორჩ თქვა მოციქულმა (II კორ. 3.17).

დღეს, თანახმად წლის საწელიწდო ციკლისა, სრულიქმნა ორმოცდაათეული. სწორედ ამ ჟამს (რადგან დღის დაახლოებით მესამე ჟამია) გამოვლინდა გამოუთქმელი მადლი, რამეთუ კვლავ შეეზავა ადამიანებს სულიწმინდა, რომელიც ადრე გაშორებული იყო ჩვენგან, მას შემდეგ, რაც ხორცი გახდა [1] ადამიანური ბუნება. მისი მძლავრი მობერვით ჰაერიდან განიდევნა ეკუთურების ყველა სულიერი ძალა, ყველა უწმინდური დემონი.

ცეცხლის სახით სულიწმინდის გადმოსვლისას საღვთო ძალით აღივსნენ მოციქულები, რომლებიც იმ დროს ზედაქორედში [2] იმყოფებოდნენ, რადგან სხვაგვარად არავის ძალუძს წილმქონე იყოს სულიწმინდისა, თუკი არ მკვიდრობს იგი ამ ცხოვრების ზედაქორედში. ვისაც ზევითკენ აქვს გულისყური, მიწიდან ცისკენ ანაცვლებს იგი თავის ღვაწლსაც, უზენაესი მოღვაწეობის ზედაქორედის მოსახლე ხდება და თანაეზიარება სულიწმინდას.

სწორედ ამას გვაუწყებს „მოციქულების საქმეთა“ წიგნი: იყვნენ რა ისინი ზედაქორედში, ის, წმინდა და უნივთო ცეცხლი, მათი რიცხვისამებრ დაიყო ენათა სახეებად. მოციქულები გაეზრახნენ პართელებს, მიდიელებს, ელამიტელებს და დანარჩენ ხალხებს, ნებისამებრ შეუწყვეს რა საკუთარი ხმა ყველა სხვა ხალხის მეტყველებას.

მოციქული ამბობს:

„ხოლო მე ვისურვებ, ხუთი სიტყვა ვთქვა ჩემი გონებით ეკლესიაში, რომ სსვებსაც ვარგო, ვიდრე ენით - ათასი სიტყვა“ (I კორ. 14.19).

იმჟამად სასარგებლო იყო სხვა ენებზე მოციქულთა ამეტყველება, რომ მქადაგებელთა სამეტყველო ენა დაბრკოლებად არ ქცეულიყო და მათ მიერ ნაქადაგევი უქმად არ ჩავლილიყო უმეცართათვის. აწ კი, არსებობს რა სამეტყველო ერთხმოვანება, გვმართებს ვეძიოთ სულიწმინდის ცეცხლოვანი ენა, რომ გავანათლოთ ცთომილებაში დაბნელებულნი.

დაე, აქეთაც დავითი წაგვიძღვეს, ვინც მოციქულსაც წაიმძღვარებს თანამემწყობრედ, რადგან ფსალმუნი, რომლის სათავეც უფლისადმი ლხენას გვანიჭებს (ამბობს რა: „მოდით, ვილხენდეთ უფლის მიერ“), შემდეგ და შემდეგ სულიწმინდის სადიდებელს როდი გვიცხადებს, არამედ, უფრორე მეტად, მისი ღმერთობის შესახებ გვმოძღვრავს. აქვე გადმოგცემთ დავითის სიტყვებს, მოციქულიც რომ ეთანხმება. აი ეს სიტყვები:

„თუკი დღეს მის ხმას გაიგონებთ, ნუ გაიქვავებთ თქვენს გულებს, როგორც იმ ამბოხის ჟამს, უდაბნოში გამოცდის დღეს, სადაც გამომცადეს მე თქვენმა მამებმა“ (ფს. 94.8-9).

გაიხსენა რა ზემორე სიტყვები, საღვთო მოციქულმა ასე თქვა:

„ამიტომ, როგორც ამბობს სულიწმინდა...“ (ებრ. 3.7).

რაჟამს წარმოთქვა ეს დიდმა პავლემ, იქვე წინასწარმეტყველის ნათქვამიც დაურთო, განუკუთვნა რა იგი სულიწმინდის პირს.

ამრიგად, ვინ არის იგი, გინც გამოსცადეს უდაბნოში მათმა მამებმა, ვინ არის იგი, ვინც განარისხეს?

ისწავლეთ იმავე წინასწარმეტყველისაგან, რომელიც ამბობს:

„გამოსცადეს ღმერთი უზენაესი“ (ფს. 77.56).

მოციქული კი, წარმოგ იდგენს რა სულიწმინდის პირს, მას განუკუთვნებს ამ სიტყვებს და ასე ამბობს:

„ამიტომ, როგორც ამბობს სულიწმინდა... უდაბნოში გამოცდის დღეს... გამომცადეს მე თქვენმა მამებმა“ (ებრ. 3.7-9).

ამრიგად, ვისაც უზენაესი ღმერთი უწოდა წინასწარმეტყვვლმა, მას სულიწმინდად ამბობს საღვთო მოციქული.

ვინც არ ირწმუნებს, კვლავ განჭვრიტოს ნათქვამი:

„ამიტომ, როგორც ამბობს სულიწმინდა... ნუ გაიქვავებთ თქვენს გულებსმ როგორც იმ ამბოხის ჟამს, უდაბნოში გამოცდის დღეს, სადაც გამომცადეს მე თქვენმა მამებმა“ (ებრ. 3.7-9).

ამგვარად, თუკი სულიწმინდა ამბობს, რომ „გამომცადეს მე უდაბნოში თქვენმა მამებმა“, ხოლო თუ წინასწარმეტყველი ამოწმებს, რომ ვინც უდაბნოში გამოიცადა, უზენაესი ღმერთია, ცხადია, ამით ეხშობათ ღვთის წინააღმდეგ უსამართლოდ მეტყველი პირი სულისმბრძოლებს, რადგან მოციქულიც და წინასწარმეტყველიც ზემოთქმულთა მიერ აშკარად ქადაგებენ სულიწმინდის ღმერთობას. მართლაც, ერთი მხრივ, წინასწარმეტყველი გვაუწყებს, რომ „გამოსცაღეს ღმერთი უზენაესი“, ამასთან, იგი ზემომოტანილ სიტყვებს (კერძოდ, სიტყვებს „უდაბნოში გამომცადეს თქვენმა მამებმა“) წარმოგვიდგენს, როგორც ღვთისგან თქმულს ისრაელთა მიმართ, მეორე მხრივ კი დიდი პავლე სულიწმინდას აკუთვნებს ამავე სიტყვებს, რითაც ცხადად მტკიცდება, რომ უზენაესი ღმერთია სულიწმინდა.

ხედავენ კი სულიწმინდის დიდების მტრები საღვთო სიტყვათა ცეცხლოვან ენას, დაფარულთა გამაცხადებელს, თუ, პირიქით, დაგვცინიან კიდეც, ვით მაჭრით მთვრალებს?

მართლაც, ასე ამბობენ ჩვენს შესახებ, მაგრამ, ძმანო, იმას გირჩევთ, ნუ შეგაშინებთ მათი ძაგება, ნურც ის დაგძლევთ, რომ დაგვცინიან.

ნეტამც ოდესმე მათაც ეღირსოთ ეს მაჭარი, ეს ღვინო ახალდაწურული, საწნახელისგან რომ იღვრება, რაც სახარებით ჭნიხა უფალმა, რომ საკუთარი მტევნის სისხლი მოეცა შენთვის. ნეტამც ისინიც აღივსონ ამ ახალი ღვინით, რაც მაჭრად ითქვა, რასაც ერეტიკული წყლის შერევა არ განუცდია მოვაჭრეთაგან. ნეტამც ისინიც ყოვლითურთ სავსე იყვნენ სულიწმინდისგან, რომ ამ სულით მდუღარეებმა სულის მიერ ამოაქაფონ მათი თავიდან ურწმუნოების ლექი და ჭუჭყი. მაგრამ ასეთებს მაჭრის მიღება არ შეუძლიათ, ატარებენ რა კვლავაც ძველ ჭურჭელს, რაც ამგვარ ღვინოს ვეღარ დაიტევს და მწვალებლურად გასკდება კიდეც.

ჩვენ კი, ძმანო, როგორც ამბობს წინასწარმეტყველი, „მოდით, ვილხენდეთ უფლის მიერ“, შევსვამთ რა კეთილმსახურების სიტკბოებასაც, ვით ბრძანებს ეზრა (III ეზრ. 9.52); გავცისკროვნდეთ მოციქულთა და წინასწარმეტყველთა მწყობრში, სულიწმინდის ნიბისამებრ ვილხენდეთ და ვიხარებდეთ ამ დღეს, რაც ქმნა უფალმა, ვიხარებდეთ იესო ქრისტეს, ჩვენი უფლის მიერ, დიდება მისდა უკუნისამდე, ამინ!

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] - იგულისხმება ხრწნადი და მოკვდავი ხორცი

[2] - ე.ი. ზედა სართულში

სულიწმიდის შესახებ საუბრისას სულიერი მადლია საჭირო, მაგრამ მაინც ვერ ვიტყვით ყველაფერს, რაც მას შეეფერება. ამ თემაზე საუბრისას არც თუ ისე პატარა საშიშროებაც არსებობს, თუ გავიხსენებთ მაცხოვრის სიტყვებს: „რომელმან ჰსთქუას სულისა წმიდისათჳს არა მიეტეოს მას არცა ამას სოფელსა, არცა მერმესა მას“ (მათე 12,32).

გარდა ამისა, შესაძლოა, საუკუნო სატანჯველს მივეცეთ, თუკი უვიცობით ან მოგონილი მოწიწებით რაიმე შეუსაბამოს ვიტყვით. ამიტომ, შემოვიფარგლოთ მხოლოდ იმის წარმოჩენით, რაც თვით სულიწმიდამ განგვიცხადა წმიდა წერილში.

* * *

ერთი და ერთადერთია სულიწმიდა, ნუგეშინისმცემელი. და როგორც ერთია მამა ღმერთი და არ არსებობს მეორე, და როგორც ერთია მხოლოდშობილი ძე და სიტყვა ღვთისა და არ ჰყავს ძმა, ასევე ერთია სულიწმიდა. არ არსებობს მეორე მისი თანასწორი სული. იგი არის საღვთო და გამოუცნობი. არის ცოცხალი, გონიერი, ყოველთვის და ყოველგან მყოფი მამასთან და ძესთან ერთად. არ არის ან ერთი ქმედება, ან ერთი ამოსუნთქვა, ან ერთი ქადაგება მამისა ან ძისა, რომელიც განიფანტება ჰაერში, არამედ ერთი სახე, ერთი პირი, ცალკე არსება. ის თვითონ მეტყველებს, მოქმედებს და წმიდაჰყოფს. ის ნათელმოსავს მართალთა სულებს, წინასწარმეტყველებსა და მოციქულებს.

სულიწმიდა არის ძალიან დიდი, საოცარი და ყოვლადძლიერი. დაფიქრდი: რამდენი სული ვართ ამ ქვეყნად? ის იმყოფება ჩვენს შორის და ხედავს ყოველ ჩვენს ქმედებას. კითხულობს ჩვენს ზრახვებსა და სინდისს, აგრეთვე ესმის, რასაც ვლაპარაკობთ. ხედავს, რას ვფიქრობთ, რა გვწამს. საოცარია პირდაპირ!

მაგრამ ეს არ არის ყველაფერი. წარმოიდგინე მთელი მსოფლიოს ქრისტიანები, აგრეთვე ეპისკოპოსები, მღვდლები, დიაკვნები, ბერ-მონოზონები და ყველა ეროვნების საერო პირები. სულიწმიდა მათი დიდი მფარველი და მათთვის სხვადასხვა ნიჭის მიმცემელია: ზოგისთვის - კეთილგონიერების, ზოგისთვის - ქალწულების, ზოგისთვის - მოწყალების, ზოგისთვის - უპოვარების. როგორც მზე თავისი სხივებით ყოველივეს ნათელს ჰფენს, ასევე სულიწმიდა აცისკროვნებს მათ, ვისაც აქვს სულიერი თვალები. ისინი კი, რომლებიც ვერ ხედავენ ამ ნიჭებს, სულიწმიდას კი ნუ დაადანაშაულებენ, არამედ საკუთარ ურწმუნოებას დააბრალონ.

ნახე, რა ძალაუფლების მფლობელია სულიწმიდა მთელ სამყაროში? ახლა ნუ დარჩები დედამიწაზე. ადი უფრო მაღლა. გონებრივად ამოდი ჩემთან ერთად ცაში და ნახე, რამდენი ათასი ანგელოზი, მთავარანგელოზი და მთავრობანია. ადი ცოტა კიდევ, თუ შეგიძლია და დაინახე უფლებანი, ძალნი და ხელმწიფებანი. კიდევ უფრო ზევით კი - სერაფიმები, ქერუბიმები და საყდარნი. სულიწმიდა ყველა მათგანის განმგებელი, მასწავლებელი და განმკითხავია.

* * *

სულიწმიდას აქვს სხვადასხვა სახელი. იმისათვის, რომ ვინმე უცოდინარმა არ დაუშვას მრავალი და სხვადასხვა სულის არსებობა, ეკლესია რწმენის სიმბოლოში ანუ მრწამსში მიუთითებს, რომ არის ერთი, წმ. სამების მესამე პირი: „რომელი მამისაგან გამოვალს... რომელი იტყოდა წინასწარმეტყველთა მიერ“. რაც შეეხება სულიწმიდის სახელებს. ის, როგორც წესი, იწოდება „სულად“ და „სულად ჭეშმარიტებისად“ და „ნუგეშინისმცემელად“, როგორც მას თვით უფალი უწოდებს. აგრეთვე „სულად ღვთისად“ და „სულად მამისად“. მას „ქრისტეს სულად“ იხსენიებს პეტრე მოციქული. „ღვთის სულად“, „“უფლის სულად“ და ასევე „ღვთის ძის სულად“ კი - პავლე მოციქული. მისსავე რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში ვხვდებით „სულს სიწმიდისა“ და „სულს აღიარებისას“. სხვა ეპისტოლეებში კი „სულს განცხადებისას“, „სულს აღთქმისას“ და „სულს წყალობისას“. ფსალმუნში ის „სახიერ“ და „სამეუფო“ სულადაა მოხსენებული. წინასწარმეტყველი ისაია მას უწოდებს „სულს სიბრძნისას“, „კეთილმნებელობისას“, „კეთილგონიერებისას“, „ძლიერებისას“, „შეცნობისას“, და „სულს ღვთისადმი მოწიწებისას“ და „ღვთისმოშიშებისას“.

სულად იწოდება დემონიც, მაგრამ უწმინდურ სულად. როგორც წმინდა წერილი ადამიანის სულის შესახებ საუბრისას ამბობს: „სული ადამიანისა“, ან ქარის შესახებ „სული ქარიშხალისა“, ან ცოდვის შესახებ „სული მრუშობისა“ და ა.შ., ასეა აქაც. სულიწმიდისათვის წარმოუდგენელია ასეთი რამ. ნუ იყოფინ! გარდა ამისა, არსებობს დიდი განსხვავება. უწმინდური სული როცა შედის ადამიანში (ღმერთმა დაგვიფაროს მისგან), შედის როგორც სისხლისმსმელი მგელი, რომელიც მზადაა დაგლიჯოს ცხვარი. ის გადარევს ადამიანის სულს და თრგუნავს მას, უბნელებს აზროვნებას, ურევს ენას, პირიდან გადმოსდის ქაფი და გაუთავებლად ღრიალებს, ადამიანს მთლიანად მოიცავს წყვდიადი. ფართოდ აქვს გახელილი თვალები, მაგრამ სული ვერაფერს ხედავს. საცოდავი ადამიანი გულშემზარავად კანკალებს. გულმოწყალების და სიბრალულის არმქონე დემონები მისი უსაძაგლესი მტრები არიან.

არაფერი ამის მსგავსი არ ხდება სულიწმიდასთან დაკავშირებით. პირიქით, ყველა მისი ქმედება მიმართულია ჩვენდა სასიკეთოდ და ჩვენი ხსნისთვის. უპირველეს ყოვლისა, მისი ყოფნა იწვევს სიმშვიდეს და კეთილგანწყობილებას. მისი ტვირთი ძალიან მსუბუქია. შემეცნების ელვისებურად ნათელი სხივები წინასწარ გვამცნობენ მის გამოჩენას. მოდის მამისეული სიყვარულით და თანაგრძნობით. მოდის, რომ გვიშველოს, გვიმკურნალოს, გვასწავლოს, დაგვარიგოს, გაგვაძლიეროს და დაგვამშვიდოს. მოდის, რომ გაგვინათოს გონება. დაგვანახოს ის, რასაც ვერასდროს წარმოვიდგენდით. მოდის და პატარა ადამიანი, ისაიას მსგავსად, გახსნილი ციდან ხედავს უფალს „მაღალ და მედიდურ ტახტზე“ (ისაია 6,1), იეზეკიელის მსგავსად - „ქერუბიმებზე“ (იეზეკიელი 10,18). ხედავს როგორც დანიელი, რომ მას ემსახურებიან „ათასის ათასნი და ბევრის ბევრი ანგელოზები“ (დანიელი 7,10), ხედავს სამყაროს დასაწყისსა და დასასრულს, რადგან ის არის ნათელისა და შემეცნების წყარო და გამოცხადება.

* * *

მოდით, ახლა გადავშალოთ წმინდა წერილი და შევსვათ წყალი წმინდა მამების ჭურჭლებიდან. შევსვათ წყალი ცოცხალი, რომელიც მოედინება ჩვენთვის საუკუნო ცხოვრების მოსანიჭებლად. ასე დაახასიათა ერთხელ უფალმა სულიწმიდა, რომელსაც მიიღებდნენ მორწმუნენი: „და რომელსა ჰრწმენეს ჩემი, ვითარცა თქუა წიგნმან, მდინარენი მუცლისა მისისაგან დიოდიან წყლისა ცხოველისანი“ (იოანე 7,38). იგულისხმება არა ჩვეულებრივი მდინარე, რომელიც გამხმარ მიწას რწყავს, არამედ უხილავი და გონიერი, რომელიც ნათლით მოსავს სულებს.

რატომ შეადარა უფალმა სულიერი მადლი წყალს? იმიტომ, რომ წყალი არის სიცოცხლის ძირითადი ელემენტი, ციდან მოდის წვიმის სახით, აქვს მარტივი ფორმა, მაგრამ მისი მოქმედება არის მრავალფეროვანი. აწვიმს მთელ ბუნებას, მაგრამ ეს წვიმა აძლევს თეთრ ფერს შროშანს, წითელს - ვარდს, მეწამულს - იებსა და სუმბულს. ფინიკის ხეს აძლევს სხვა ნაყოფს და ვენახს სხვას. ხდება „ყოველივეში ყველაფერი“ და ამ დროს არის უბრალო წვიმა.

ასევეა სულიწმიდა. არის ერთი და განსაკუთრებული. თავის ნიჭებს ანაწილებს საკუთარი ნემისაებრ: ერთს სიბრძნისმეტყველების მადლს ანიჭებს, მეორეს - წინასწარმეტყველებისას. მესამეს აძლევს ძალას დემონებთან საბრძოლველად, მეოთხეს წმ. წერილის კვლევის უნარს. ერთს ასწავლის მარხვასა და ასკეტურ მოღვაწეობას, მეორეს ანიჭებს გამოსწორებისა და თავშეკავების უნარს; ზოგიერთს აშორებს მიწიერი საქმეებისაგან და სხვას ამზადებს მოწამეობისათვის, მაგრამ თვითონ მარად იგივეა.

როგორც ნახევრად გამომშრალი ხე მორწყვის შემდეგ ამოიყრის ყლორტებს, ასევე ცოდვილი სული მონანიებით და სულიწმიდის მადლით გამოიღებს ტკბილ ნაყოფს. ხანდახან არ გიფიქრია უმანკოებასა და ქალწულებაზე? ეს ნუგეშინისმცემელის მადლია. რამდენ ქალიშვილს მიუტოვებია ქორწილის სამზადისი და გაჰყოლია ქალწულების მასწავლებელს...

ძალიან ბევრმა ვინც სასახლეში ცხოვრობდა, ერთ მშვენიერ დღეს სულიწმიდის მითითებით მიატოვა ყოველივე: სახელი, პატივი და დიდება... ზოგიერთმა ახალგაზრდამ თვალი აარიდა ხორციელ სილამაზეს და გადარჩა წაბილწვას. ალბათ გინდა გაიგო, ვინ ასწავლა მათ სულებს? ვინ და სულიწმიდამ! რამდენი რამ სახარბიელო არის ამქვეყნად, მაგრამ ქრისტიანები ისწრაფვიან უპოვარობისკენ. რატომ? იმიტომ, რომ ისინი დააპურა სულიწმიდამ.

* * *

მოდით განვიხილოთ წმ. წერილში გადმოცემული სულიწმიდის საქმენი. ორივე აღთქმაში ერთი და იგივე სულია. ძველში იწინასწარმეტყველა ქრისტეს მოსვლა და ახალში გარდამოვიდა ზეციდან მიწად, გვიჩვენა ის და იქადაგა მისი ღმრთეება.

წინასწარმეტყველმა ელისემ განკურნა ნაყამანი კეთრისაგან და ამისათვის არანაირი საზღაური არ გამოართვა. გეხაზი ართმევს ნაყამანს დაუმსახურებლად ფულს და მალავს, მაგრამ წმინდანთათვის არაფერია დაფარული. ბრუნდება გეხაზი და მას ეკითხება წინასწარმეტყველი: - „საიდან მოდიხარ, გეხაზ? გგონია, ჩემი გული არ იყო შენთან ერთად? მე აქ ვიყავი, მაგრამ ღვთის სული, რომელიც მე გამაჩნია, შორსმხედველია. წყვდიადიდან მოხვედი და წყვდიადშივე წახვალ. კეთროვანის მკურნალობა გაყიდე? შენ და შენს შთამომავლობას გადაედოს ნაყამანის კეთრი სამარადისოდ. მე შევასრულე მცნება: „უფასოდ მიიღეთ, უფასოდ გაეცით“. შენ გაყიდე სლიწმიდის მადლი. მიიღე ახლა ის, რაც იყიდე“ (იხ. IV მეფეთა5,1-27).

სულიწმიდის მადლი ანათლებდა ყველა მართალსა და წინასწარმეტყველს: ენუქს, ნოეს, აბრაამს, ისააკსა და იაკობს. თვით ფარაონი დარწმუნდა, რომ იოსებს ჰქონდა ღვთის სული (დაბ. 41,38). ალბათ ხშირად გაგიგონია მოსეზე და იმ სასწაულებზე, რომლებიც მან ნუგეშინისმცემელის მეშვეობით მოიმოქმედა. ამ ძალამ გააძლიერა მრავალვნებული იობი. იგივე ძალით ღოთენიელი გაბატონდა (მსაჯ. 3,10) და გედეონი გაძლიერდა (მსაჯ. 6,34). იფთახმა გაიმარჯვა (მსაჯ. 11,29-33). მიუხედავად იმისა, რომ დებორა ქალი იყო, იბრძოლა (მსაჯ. 4,4) და სამსონმა მოიპოვა ზებუნებრივი გამარჯვებები (მსაჯ. 13,25; 14,6-19). სამუელზე და დავითზე ნათლად ლაპარაკობენ მეფეთა წიგნები. აშკარაა, რომ სასწაულმოქმედნი ილია და ელისე იყვნენ აღვსილნი სულიწმიდით. და თუკი ვინმე გადაშლის წინასწარმეტყველთა წიგნებს, ნახავს უამრავ მოწმობას სულიწმიდის შესახებ.

წინასწარმეტყველი იეზეკიელი ამბობს: „შემოვიდა ჩემში სული და მითხრა: ასე ამბობს უფალი“ (იეზეკიელი 11,5). ამით მას სურს გვითხრას, რომ სულმა ის ალერსით ჩაიხუტა, როგორც იაკობმა იოსები, და როგორც სახარებაში აღწერილმა - უძღები შვილის მამამ თავის სინანულში მყოფი ვაჟი.

სულმა განაბრძნო ახალგაზრდა დანიელი და გაასამართლა მსაჯულები: ცილი დასწამეს სუსანას და სიკვდილით დასჯა მიუსაჯეს. ვინ იხსნა იგი დამსჯელთაგან? უკვე იდგა მოწამებრივ გზაზე. ხალხს უკვე დასასჯელად მიჰყავდა, მაგრამ სუსანას ჰყავდა ყოვლისშემძლე შემწე, ნუგეშინისმცემელი სული ჭეშმარიტებისა. სული ეძახის დანიელს: „შენ ყრმავ, განსაჯე დიდები, რომლებიც სიბერეში ჩავარდნენ ახალგაზრდების ცოდვაში“. და დანიელის ჩარევით გადარჩა უბრალო სუსანა (დანიელი 45).

ნაბუქოდონოსორიც, რომელმაც იცოდა, რომ დანიელის მკერდში წმინდა სული სუნთქავდა, მას მიმართავს: „ბელტეშაცარ, მთავარო! ვიცი, შენში წმინდა ღმერთების სულია და არანაირი საიდუმლო არ არის შენთვის მიუწვდომელი; აჰა, ჩემი სიზმარი, რომელიც ვიხილე და მითხარი მისი განმარტება“ (დანიელი 4,6). ხედავ სულიწმიდის ძლიერებას? სიზმრის მნახველი ვერ ხსნის მას, ხოლო დანიელი, რომელსაც ის არ უნახავს, ხვდება სიზმრის მნიშვნელობას.

* * *

რა თქმა უნდა, შეგვეძლო უფრო ფართოდ და დაწვრილებით გვესაუბრა ძველ აღთქმაზე. მაგრამ დრო არ გვაქვს. საკმარისია, რაც ვთქვით. ახლა გადავიდეთ ახალ აღთქმაზე და აქაც შევაგროვოთ რამდენიმე თავთავი.

სულიწმიდა გარდამოვიდა ქალწულ მარიამზე, რომ ეშვა ქრისტე. ის მოიცვა საღმრთო მადლმა და ნუგეშინისმცემელმა ის მოამზადა ღვთისა და სიტყვის ჭურჭლად. ზედმეტია იმის აღნიშვნა, რომ დაბადება იყო უბიწო და უმწიკვლო. ეს ისედაც კარგად იცით. მთავარანგელოზმა გაბრიელმა მარიამს უთხრა: - „მე ვარ მახარებელი იმისა, რაც უნდა მოხდეს, მაგრამ არა თანამონაწილე. რა თქმა უნდა, მე ვარ მთავარანგელოზი, მაგრამ აქ მთავრდება ჩემი მისია. მე შენ გაუწყებ, რომ „გიხაროდენ მიმადლებულო“, მაგრამ ვერ აგიხსნი შობის საიდუმლოს. „სული წმიდაჲ მოვიდეს შენ ზედა და ძალი მაღლისაა გფარვიდეს შენ“ (ლუკა 1,26-35).

სულიწმიდა ნათლად გამოჩნდა უფლის ნათლობის დროს. მათე მახარებლის თანახმად, „და აჰა განეხუნეს მას ცანი, და იხილა სული ღმრთისაჲ, გარდამომავალი ვითარცა ტრედი, მივიდა და დაადგრა მას ზედა“ (მათე 3,16). როგორც განმარტავენ ზოგიერთნი, საჭირო იყო ქრისტეს კაცობრივ ბუნებას მისცემოდა სულიწმიდის ის მადლი, რომელიც ეძლევა ადამიანს ნათლობის დროს.

სულიწმიდის წყალობა გაუნაწილა უფალმა მოციქულებს მაშინაც, როცა მისცა მათ ხელმწიფება ადამიანთა ცოდვების მიტევებისა: „მიიღეთ სული წმიდაჲ. უკუეთუ ვიეთნიმე მიუტევნეთ ცოდვანი მიეტევნენ მათ; და უკუეთუ ვიეთნიმე შეიპყრნეთ, შეპყრობილ იყვნენ“ (იოანე 20,22-23) და დაუბარა, დარჩენილიყვნენ იერუსალიმში, ვიდრე არ შეიარაღდებოდნენ მისი ღვთაებრივი ძალით (ლუკა 24,49).

ამაღლდა უფალი ზეცად და შეასრულა დანაპირები. როდესაც მოაწია სულთმოფენობის დღემ, გარდამოვიდა სულიწმიდა მოციქულებზე, რომლებიც ერთ-ერთ სახლში იყვნენ თავმოყრილნი და ელოდებოდნენ მის მოსვლას. გარდამოვიდა, რათა ისინი შემოსილიყვნენ ძლიერებით და მონათლულიყვნენ უფლის დაპირებისამებრ. მოციქულებმა მიიღეს არა რაღაც ნაწილი მადლისა, არამედ - სრული ძალა. როგორც ნათლობის დროს მოსანათლავი მთლიანად შთაიფლება წყალში, ასევე მოციქულები მოინათლენ სულიწმიდაში. წყალი ასველებს მხოლოდ სხეულს ღვთის სული კი - გამსჭვალავს სულსაც და სხეულსაც. ეჭვი გეპარებათ? მოგიყვანთ ერთ უბრალო, მაგრამ თვალსაჩინო მაგალითს: ავიღოთ ცეცხლი და რკინა. ცეცხლი ავარვარებს რკინას, ანუ ცივი ხდება ცხელ! შავი - ძლიერ წითელი და თვალისმომჭრელ! მაშ, რატომ გეჩვენება უცნაურად, რომ სულიწმიდა აღწევს სულის სიღრმეში?

გარდამოვიდა ნუგეშინისმცემელი და ამხელა მადლის გარდამოსვლა შეუმჩნეველი რომ არ დარჩენილიყო, გაისმა ზეციური საყვირის და ძლიერი ქარის გუგუნის მსგავსი ხმა. აივსო მთელი სახლი ნათელით და გახდა გონიერების ემბაზი, რომელშიც მოინათლნენ მოწაფეები. თითოეულ მათგანს ცეცხლოვანი ენები დაეფინა, და განიბანნენ ისინი სულიწმიდის ნათელში. ეზიარნენ ცეცხლს, რომელიც კი არ წვავს და ფერფლად აქცევს, არამედ აღადგენს. ის ანადგურებს ცოდვების ისრებს და განაბრწყინებს სულს. ცეცხლოვანმა ენებმა, როგორც სამეფო გვირგვინებმა, შემოსეს მოციქულთა თავები. ოდესღაც ცეცხლოვანი ორლესული მახვილი იცავდა სამოთხის კარს, ახლა კი ცეცხლოვანმა ენამ განაღო იგი და მოავლინა ცხონება.

„და იწყეს სიტყუად უცხოთა ენათა, ვითარცა სული იგი მისცემდა მათ სიტყუად“ (საქმე 2,4). გალილეველები პეტრე და ანდრია სპარსულად თუ მიდიურად ლაპარაკობდნენ. იგივეს აკეთებდნენ იოანე და სხვა მოციქულებიც. ყოველი უცხოელი ისმენდა ღვთის სადიდებელ სიტყვებს მშობლიურ ენაზე.

ვინ არის ასეთი დიდი მასწავლებელი, რომელიც უცბად გვასწავლის იმას, რაც არ ვიცით? თუნდ მხოლოდ ბერძნული ენის სწავლას რამდენი წლის მეცადინეობა და გარჯა სჭირდება. სულიწმიდა კი ყველაფერს უცბად ასწავლის. ეს ნამდვილად დიდი სიბრძნე და საღმრთო ძალაა. როგორ უნდა შევადაროთ ერთმანეთს მოციქულების ნაკლებგანსწავლულობა, მათ უეცრად სხვადასხვა ენაზე ამეტყველებას? „ტკბილითა განსავსე არიან (საქმე 2,13) ამბობდნენ მათი შემყურენი და მართალნიც იყვნენ, რადგან მათრობელა მაჭარია სულიწმიდის მადლი.

სულიწმიდის მადლით განათლებული პეტრე, რომელმაც იცოდა, თუ ვინ ჰყავდა მოკავშირედ, დადგა თერთმეტ მოციქულთან ერთად, სიტყვით მიმართა იქ შეკრებილ ხალხს და მჭერმეტყველური ქადაგებით სამი ათასი სულა მოაქცია. ასეთი სიძლიერის იყო ის მადლი, რომელიც ეხმარებოდა მოციქულებს. მისი ძალით ქრისტეს ჯვარმცმელებმა ირწმუნეს უფალი და მოინათლნენ მისი სახელით.

ნუგეშინისმცემელის ძალამ მრავალი საოცარი სასწაული მოახდინა. განიკურნა მრავალი ავადმყოფი და დემონური სულით შეპყრობილი ადამიანი. პეტრეს ჩრდილიც კი კურნავდა სნეულთ. არა მხოლოდ თორმეტი მოციქული, არამედ - ჩანასახში მყოფი მაშინდელი ეკლესიის პირველშობილნიც კურნავდნენ, მათ შორის შვიდი დიაკონი. უპირველესად უნდა დასახელდეს პირველმოწამე სტეფანე, აღვსილი რწმენით და სულიწმიდის ნათელით. ის დიდ სასწაულებს ახდენდა და ვერავინ ახერხებდა შეწინააღმდეგებოდა მის სიბრძნესა და სულს, რომლის მეშვეობითაც ის მსჯელობდა. როდესაც მას ცილი დასწამეს და სინედრიონის წინაშე წარადგინეს, სიტყვის წარმოთქმისას სულიწმიდით აღვსილმა ცად აიხედა „და იხილა დიდებაჲ ღმრთისაჲ და იესო, მდგომარე მარჯუენით ღმრთისა“ (საქმე 7,55).

ან როგორ აიხსნება სულიწმიდის ის სასწაულებრივი ქმედებანი, რომელნიც გამოვლინდა მოციქულ პავლეს ცხოვრებაში? იგი სავსე იყო სულიწმიდის ძლიერებით. ნუგეშინისმცემელმა ის „შეიცნო რჩეულ ჭურჭლად“, რათა ეღიარებინა თავისი რწმენა ქრისტეს მიმართ მეფეების, წარმართებისა და იუდეველების წინაშე. ქრისტიანობის მდევნელი გადააქცია მის მხურვალე მქადაგებლად, რომელმაც იერუსალიმიდან ადრიატიკის ზღვამდე იქადაგა უფლის სიტყვა, იქადაგა რომში და ჰქონდა სურვილი მიეღწია ესპანეთამდეც.

როგორ ავუაროთ დუმილით გვერდი მოციქულ პავლეს სასწაულებრივ საქმეებს კვიპროსზე. მოგვ ელიმას დაბრმავებას (საქმე 13,11) და ლისტრაში ხეიბრის განკურნებას (საქმე 14,8-10)? რაოდენ სასწაულებრივია სულიწმიდის ქმედებანი კილიკიაში, ფრიგიაში, გალატიაში, მისიაში და მაკედონიაში! ფილიპიადან განდევნა გრძნეული სული, ღამით კი, მიწისძვრისა და მოციქულ პავლეს ციხიდან სასწაულებრივი განთავისუფლების შემდეგ მოინათლა საპატიმროს ზედამხედველის მთელი ოჯახი (საქმე 16,16).

პავლემ იქადაგა თესალონიკეში (საქმე 17,1-9) და ათენის არეოპაგში (საქმე 17,16-34) კორინთოში და მთელ აქაიაში (საქმე 18,1-17). ეფესოში კი მისი მანდილებით და სარტყლებით ჰკურნავდნენ ავადმყოფებს და განაგდებენ უწმინდურ სულებს (საქმე 19,11-12). ტროადაში მესამე სართულიდან გადმოვარდნილი და უკვე მკვდარი ევტიქი აღადგინა (საქმე 20,9).

როდესაც კესარიაში ხელშებორკილი წარსდგა მმართველთა წინაშე, სულიწმიდისგან იმდენი სიბრძნე და მადლი მიიღო, რომ იუდეველთა მეფე აღრიპამ უთხრა: „მცირედ-ღა და მარწმუნო მე ქრისტეანე ყოფად“ (საქმე 26,28).

* * *

კიდევ ბევრია სათქმელი, მაგრამ დრო არ გვეყოფა. ის, რასაც მოციქული პავლე ამბობს სულიწმიდის შესახებ თავის თოთხმეტ ეპისტოლეში, ბევრ ქადაგებას სჯობს. თუკი რაიმე გამომრჩა, სიცარიელეს თავად ნუგეშინისმცემელი შეავსებს. მე შემოგთავაზეთ მცირედი, თქვენ აიღეთ ბევრი. სულიწმიდა იძლევა იმდენს, რამდენის მიღებაც შეგვიძლია. მისი წყალობა ყოველთვის უხვია მათთვის, ვისაც წმინდა გული აქვს. წმინდა გული არის წალკოტი სულიწმიდისა მრავალი კეთილი ნაყოფით: სიყვარულითა და სიხარულით, მშვიდობისთა და მოთმინებით, პატიოსნებითა და სათნოებით, რწმენით, სიმშვიდითა და თავშეკავებით (იხ. 5,22-23).

1 . თუ ვინმე არ აღიარებს, რომ ჭეშმარიტად ღმერთია ემმანუელი და, ამის გამო, ღვთისმშობელია წმინდა ქალწული, რადგან ხორციელად შვა მან ხორცქმნილი სიტყვა მამაღმერთისა, ანათემა!

2. თუ ვინმე არ აღიარებს, რომ მამაღმერთის სიტყვა ჰიპოსტასურად შეუერთდა ხორცს, რომ ერთია ქრისტე თავისი ხორცითურთ და რომ თვითვეა, ცხადია, ღმერთიც და ამასთან ადამიანიც, ანათემა!

3. თუ ვინმე ერთ ქრისტეში განყოფს ჰიპოსტასებს შეერთების შემდეგ და შეაკავშირებს მათ მხოლოდ ღირსებისმიერი ან თვითუფლებრივი ან ძალმოსილებითი თანაშეკავშირებით და არა, უმალ, ბუნებითი შეერთების შესაბამისი თანაშერთვით, ანათემა!

4. თუ ვინმე სახარებისეული და სამოციქულო ნაწერების სიტყვებს ანდა ქრისტეს შესახებ წმინდანთა გამონათქვამებს ან კიდევ თვით მის მიერვე თავის თავზე თქმულთ ორი პირისადმი ანუ ჰიპოსტასისადმი განყოფს და ერთ ნაწილს განუკუთვნებს მას როგორც ადამიანს, მამაღმერთის სიტყვისგან განცალკეცებით მოაზრებულს, მეორე ნაწილს კი, როგორც ღვთის შესაფერისს, მხოლოდ მამაღმერთის სიტყვას, ანათემა!

5. თუ ვინმე იკადრებს თქმას, რომ ღმერთშემოსილი ადამიანია ქრისტე და არა, უმალ, ჭეშმარიტად ღმერთი და ერთი და ბუნებითი ძე, როგორც ხორცქმნილი სიტყვა, და ჩვენს მსგავსად სისხლთან და ხორცთან ზიარებული, ანათემა!

6. თუ ვინმე ამბობს, რომ მამაღმერთის სიტყვა არის ქრისტეს ღმერთი და მეუფე და თუ ვინმე უმალ თვით არ აღიარებს ერთობლივად ღმერთად და ადამიანად, როგორც ხორცქმნილ სიტყვას, თანახმად წერილისა, ანათემა!

7. თუ ვინმე ამბობს, რომ იესო, როგორც ადამიანი, მოქმედებდა ღვთის სიტყვის მიერ და რომ მას უკავშირდებოდა მხოლოდშობილის დიდებულება, როგორც თითქოსდა მხოლოდშობილისგან განსხვავებულს, ანათემა!

8. თუ ვინმე იკადრებს თქმას, რომ საჭიროა ღმერთ-სიტყვასთან ერთად მისგან მიღებული ადამიანის თანათაყვანისცემა, თანადიდება და ღმერთად თანაშერაცხვა, როგორც სხვისა სხვასთან (რადგან წინდებული „თანა" ყოველთვის იმას გვაიძულებს, რომ შემატებულობა ვიფიქროთ) და თუ ვინმე უმალ ერთი თაყვანისცემით არ სცემს პატივს ემმანუელს და ერთ აღსარებას არ უკავშირებს მას, როგორც ხორცქმნილ სიტყვას, ანათემა!

9. თუ ვინმე ამბობს, რომ ერთი უფალი იესო ქრისტე იდიდება სულიწმინდის მიერ, რომ არის იგი თავისი ძალის, როგორც თითქოსდა უცხოს, გამომყენებელი და რომ სულიწმინდისგან იღებს იგი შემძლეობას, რათა იმოქმედოს უწმინდური ძალების წინააღმდეგ ან აღასრულოს ადამიანების წინაშე საღვთო ნიშნები, და თუ თავისვე საკუთრად არ იტყვის სულიწმინდას, რომლის მიერ იმოქმედა მან, აგრეთვე, საღვთო ნიშნები, ანათემა!

10. საღვთო წერილი ამბობს, რომ ჩვენი აღსარების მღვდელმთავარი და მოციქული გახდა ქრისტე, ხოლო ჩვენს გამო თავისი თავი შესწირა მან ღმერთსა და მამას „კეთილსურნელების საყნოსელად“ (ეფეს. 5.2). ამიტომ, თუ ვინმე იტყვის, რომ ჩვენი მღვდელთმთავარი და მოციქული გახდა არა თვით სიტყვა მამაღმერთისა, რაჟამს იქმნა იგი ხორცი და ჩვენებრ ადამიანი, არამედ - სხვა ვინმე, განსხვავებული მისგან, კერძოდ, ადამიანი, რომელიც ქალისგან იშვა. ანდა თუ ვინმე იტევის, რომ თავისი თავისთვისაც შესწირა მან მსხვერპლი და არა, უმალ, მხოლოდ ჩვენთვის, რადგან არ საჭიროებდა მსხვერპლს ის, ვინც არ იცოდა ცოდვა, ანათემა!

11. თუ ვინმე არ აღიარებს, რომ უფლის სხეული ცხოველმყოფელია და რომ საკუთარია იგი თვით მამაღმერთის სიტყვისა, არამედ - რომ სხვა ვინმესია იგი, სიტყვისგან განსხვავებულისა, რომელიც დაკავშირებულია სიტყვასთან ღირსებით ანუ თითქოსდა მხოლოდ იმით, რომ სიტყვას მასში აქვს მკვიდრობა, და თუ ვინმე არ აღიარებს, რომ იგი, როგორც ვთქვით, ცხოველმყოფელია უმალ იმით, რომ გახდა საკუთარი სხეული სიტყვისა, რომელსაც ძალუძს ცხოველყოს ყოველივე, ანათემა!

12. თუ ვინმე არ აღიარებს, რომ ღვთის სიტყვა ხორცით ევნო, ხორცით ჯვარსეცვა, ხორცით იგემა სიკვდილი და გახდა პირმშო მკვდართა, რადგანაც არის იგი სიცოცხლე, ცხოველმყოფელი, და ღმერთი, ანათემა!

უფალმა ყოველი დროის ადამიანებს მარადიული მცნებები მისცა, იგი კაცობრიობას მოსე წინასწარმეტყველის მეშვეობით მიეცა, მას კი უშუალოდ ღვთისგან გადაეცა. მას შემდეგ ეს მცნებები სავალდებულო გახდა ყოველი ადამიანისათვის. ამიტომ ბუნებრივია, რომ ამ მცნებების სიძველე არ ნიშნავს, რომ ისინი მოძველდა. ეს მცნებები მარადიულია. როგორც საუკუნეების წინ იყო ამ მცნებების ყოველი სიტყვა შესასრულებელი, მისაღები და აუცილებლად გასათვალისწინებელი, ასევე დღესაც და მარადჟამს მომავალშიც. ათივე მცნება მარადიული მცნებაა, რომლებიც მარადიულად არის შესასრულებელი და ყოველმა ადამიანმა აუცილებლად უნდა დაიცვას. ბუნებრივია, თითოეულმა ქრისტიანმა კარგად უნდა იცოდეს ყოველი მცნების აზრი და არსი. მიუხედავად იმისა, რომ უფლის განკაცების შემდეგ უფალმა ახალი აღთქმის მოძღვრება მოიტანა, ეს არ ნიშნავს, რომ მან მოსეს ათი მცნება გააუქმა. ათი მცნება უფლის ქადაგებით არ გაუქმებულა, პირიქით, იგი უფრო განმტკიცდა, კაცობრიობას სახარებისეულად კიდევ უფრო ნათლად განემარტა. სწორედ ეს ათი მცნება ყოველი ქრისტიანისათვის სავალდებულოა. ამიტომ ჩვენ თითოეული ამ მცნების აზრი და მნიშვნელობა უნდა ვიცოდეთ.

1. მე ვარ უფალი ღმერთი შენი, და არა იყვნენ შენდა ღმერთნი უცხონი, ჩემსა გარეშე. (განმარტება)

2. არა ჰქმნე თავისა შენისა კერპი, არცა ყოვლადვე მსგავსი, რაოდენი არს ცათა შინა ზე, და რაოდენი არს ქვეყანასა ზედა ქვე, და რაოდენი არს წყალთა შინა ქვეშე ქვეყანისა: არა თაყვანი-სცე მათ, არცა მსახურებდე მათ.

3. არა მოიღო სახელი უფლისა ღვთისა შენისა ამაოსა ზედა. (განმარტება)

4. მოიხსენე დღე იგი შაბათი და წმიდა-ჰყავ იგი: ექვს დღე იქმოდე, და ჰქმნე მათ შინა ყოველივე საქმე შენი, ხოლო დღე იგი მეშვიდე შაბათი არს უფლისა ღვთისა შენისა.

5. პატივ-ეც მამასა შენსა და დედასა შენსა, რათა კეთილი გეყოს შენ და დღეგრძელ იყო ქვეყანასა ზედა.

6. არა კაც-ჰკლა.

7. არ იმრუშო. (განმარტება)

8. არ იპარო. (განმარტება)

9. არა ცილი-სწამო მოყვასსა შენსა წამებითა ცრუითა.

10. არა გული გითქმიდეს ცოლისათვის მოყვასისა შენისა, არა გული გითქმიდეს სახლისათვის მოყვასისა შენისა, არცა ყანისა მისისა, არცა კარაულისა მისისა, არცა ყოვლისა საცხოვარისა მისისა, არცა ყოვლისა მისთვის, რაიცა იყვეს მოყვასისა შენისა.

მოკლე განმარტებანი:

ღმერთი არის შემქმნელი ჩვენი გულისა. იგი განსწმენდს და განაახლებს მას, ოღონდ ხელი არ უნდა შევუშალოთ და ჩვენი ნება არ უნდა დავუპირისპიროთ მის მაცხოვნებელ და აღმადგინებელ ძალას. ეს კი გულისხმობს ღვთის მცნებების, ღვთის კანონების აღსრულებას.

მოსე წინასწარმეტყველს ეგვიპტიდან ებრაელთა გამოსვლის ორმოცდამეათე დღეს შემოქმედისაგან მიეცა კაცთა მოდგმის გადამრჩენელი, ჩვენი სულის ამამაღლებელი ათი კანონი, რომელთა დაცვა ყველა მორწმუნის ვალია.

პირველი ოთხი მცნება გვასწავლის, როგორი უნდა იყოს ჩვენი დამოკიდებულება უფლისადმი, ხოლო დანარჩენი ექვსი გვიხსნის ადამიანებთან, მოყვასთან სწორი თანაცხოვრების პრინციპებს.

პირველი მცნება: მე ვარ უფალი ღმერთი შენი, და არა იყვნენ შენდა ღმერთნი უცხონი, ჩემსა გარეშე.

ეს მცნება მოითხოვს, რომ ჩვენ გვწამდეს, გვიყვარდეს, ვსასოებდეთ და თაყვანს ვცემდეთ ჭეშმარიტ ღმერთს.

დღეს, როგორც არასდროს, სწორედ ეს კანონია დარღვეული. ურწმუნოება, ღვთის არსებობისადმი ეჭვი, ეჭვი სულის უკვდავებისა... ბინდავს ადამიანის გულსა და გონებას. ზოგიერთნი მისდევენ მისნობას, ჯადოქრობას, ხშირია მწვალებლობა, მკრეხელობა მღვდლისადმი, ეკლესიის სიწმიდისა და წმიდა საიდუმლოთადმი (ნათლისღება, აღსარება, ზიარება და სხვა) უსულგულო დამოკიდებულება. ხშირია გულგატეხილობა და სასოწარკვეთილება, რადგან ადამიანები ღვთის ნაცვლად იმედს ამყარებენ მათზე, რომელნი არიან ძლიერნი ამა სოფლისანი, ანდა საკუთარ მაღალ თანამდებობასა და სიმდიდრეზე.

ყოველივე ეს არის პირველი მცნების წინააღმდეგი ცოდვები.

იმისათვის, რომ შევიცნოთ ღმერთი, აუცილებელია, ვიკითხოთ სახარება, წმინდა მამათა შრომები, უნდა ვიაროთ და ვილოცოთ ეკლესიაში, შევისწავლოთ ღვთის ქმნილება - ბუნება და კაცთა მოდგმის ისტორია, შევისწავლოთ ჩვენი სულიერი სამყარო. მაშინ ვიგრძნობთ მას ყოვლითა გულითა და ყოვლითა სულითა და ყოვლითა გონებითა და ყოვლითა ძალითა ჩვენითა (მარკოზი 2, 29-30).

მეორე მცნება: არა ჰქმნე თავისა შენისა კერპი, არცა ყოვლადვე მსგავსი, რაოდენი არს ცათა შინა ზე, და რაოდენი არს ქვეყანასა ზედა ქვე, და რაოდენი არს წყალთა შინა ქვეშე ქვეყანისა: არა თაყვანი-სცე მათ, არცა მსახურებდე მათ.

ეს კანონი კრძალავს ჭეშმარიტი ღვთის ნაცვლად ფიზიკური სხეულების, არასულიერი საგნების, ცის მნათობების, ცხოველების, ფრინველების თაყვანისცემას.

ქრისტიანისთვის კერპთმსახურებად ითვლება ასევე ცოდვითი მიდრეკილებებისადმი მონობა: ბევრნი ესრაფვიან სიმდიდრის შეძენას, რადგან მათი კერპი არის სიმდიდრე; ზოგი პატივმოყვარეობის ავადმყოფური სენით არის შეპყრობილი; ზოგს მთავარ საქმედ ხორციელი სიამოვნება გაუხდია, სხვანი ლოთობენ, აზარტულ თამაშებს მისდევენ... ღმერთი და მისთვის მსახურება კი აღარ ახსოვთ. თვით ცოდნის შეძენის დაუოკებელი სურვილი, მეცნიერულ აღმოჩენათა სიმრავლე ფასს კარგავს, თუ მას რწმენა და სიყვარული არ განსაზღვრავს, რადგან ასეთი ცოდნა შეიძლება დიდი ბოროტების მომტანი გახდეს.

მაშ, იყავით ბრძენნი, თავშეკავებულნი, თავმდაბალნი და ღვთისმსასოებელნი.

მესამე მცნება: არა მოიღო სახელი უფლისა ღვთისა შენისა ამაოსა ზედა.

დანაშაულია, როცა უბრალო და უსარგებლო ლაპარაკისას ღვთის სახელს ახსენებენ, კიდევ უფრო დიდი და მძიმე ცოდვაა, თუ ღვთის სახელით ტყუილად იფიცებენ. ღვთის გმობა, ღვთის სიმართლის განკითხვა, ლოცვისას უგულისყურობა, აღთქმის დარღვევა... ყველაფერი ეს არის მესამე მცნების წინააღმდეგი. (აქვე დავამატებდი ღმერთის შესახებ ანეკდოტების მოყოლას და ყველანაირ ხუმრობას ღმერთზე - საიტის ავტორის შენიშვნა)

ღვთის სახელი დიდი კრძალვითა და შიშით უნდა წარმოვთქვათ. გაიხსენეთ, თუ როგორ აგვიღწერს ესაია წინასწარმეტყველი თავის ხილვას: „ვიხილე უფალი მჯდარი ამაღლებული, ზეაღმართულ ტახტზე, და მისი კალთები ავსებდა ტაძარს. თავით სერაფიმები ედგნენ, ექვს-ექვსი ფრთა ესხა თითოეულს; ორით სახეს იფარავდნენ, ორით ფეხებს იფარავდნენ, ორით ფრენდნენ და... ამბობდნენ: წმიდაა! წმიდაა! წმიდაა საბაოთ უფალი! მისი დიდებით სავსეა ქვეყნიერება“ (ესაია 6, 1-3).

აი, როგორი მოწიწებით მსახურებენ ღმერთს ზეციური ძალები. მით უმეტეს ჩვენ მეტი რიდი და თაყვანისცემა გვმართებს.

მეოთხე მცნება: მოიხსენე დღე იგი შაბათი და წმიდა-ჰყავ იგი: ექვს დღე იქმოდე, და ჰქმნე მათ შინა ყოველივე საქმე შენი, ხოლო დღე იგი მეშვიდე შაბათი არს უფლისა ღვთისა შენისა.

ბიბლიაში წერია, რომ ღმერთმა ექვს დღეში შექმნა სამყარო, მეშვიდე დღეს კი დალოცა იგი, აკურთხა და საქმისგან დაისვენა. ეს მეშვიდე დღე იყო შაბათი.

ქრისტიანები უქმობენ კვირას, რადგან კვირა იესო ქრისტეს აღდგომისა და ჩვენი ხსნის დღეა, აგრეთვე დიდ საეკლესიო დღესასწაულებზე.

მეოთხე მცნების დარღვევით სცოდავენ ისინი, რომელნიც ამ დღეებში არ უქმობენ, არ ზეიმობენ, დღესასწაული ყოველთვის წინადღის საღამოდან იწყება. თუ მორწმუნე ხარ, ამ დროს ყველა საქმე უნდა დატოვო და ეკლესიაში წახვიდე, რათა მიიღო ღვთის კურთხევა. დღესასწაულისა და კვირის წირვაზე დასწრება ხომ ყოვლად აუცილებელია. წირვისას იკითხება და იგალობება სპეციალური ლოცვები, რომელიც დიდი ძალის მიმცემია რწმენითა და სიყვარულით მოსულისათვის.

სამწუხაროდ, დღეს ხშირია ოჯახები, რომელთა წევრები გამუდმებით მუშაობენ, არ იციან შაბათ-კვირა და დღესასწაული. ისინი, როგორც წესი, უბარაქონი და უმადლონი არიან, რადგან მათზე არ არის ღვთის ლოცვა-კურთხევა.

მეხუთე მცნება: პატივ-ეც მამასა შენსა და დედასა შენსა, რათა კეთილი გეყოს შენ და დღეგრძელ იყო ქვეყანასა ზედა.

ეს მეტად მნიშვნელოვანი მცნებაა. მშობლების პატივიცემაზეა დამოკიდებული შვილების კეთილდღეობა. წმიდა წერილი გვასწავლის, თუ რა დიდი მნიშვნელობა აქვს დედ-მამის დალოცვას, ოღონდ დალოცვა უნდა იყოს დამსახურებული, მშობლების დაფასებით მოპოვებული.

განსაკუთრებული ყურადღება სჭირდება ავადმყოფ, ხანდაზმულ, დაუძლურებულ მშობლებს. არადა, ზოგიერთი თავიდან იშორებს მათ და მოხუცებულთა თავშესაფარში გზავნის. ეს საშინელი სისასტიკეა.

მშობლები სწუხან, ტირიან შვილების უდიერის საქციელის გამო, თუმცა უმეტეს წილად თვითონ არიან დამნაშავნენი, რადგან ქრისტიანული რწმენითა და სიყვარულით არ აღზარდეს ისინი.

დედ-მამის უპატივცემულობის მიზეზით შვილები შემდეგ სხვადასხვა ავადმყოფობით იტანჯებიან; მათ ოჯახში არ არის სიმშვიდე და სიყვარული.

ყველას უნდა ახსოვდეს: როგორც თვითონ ექცეოდა მშობლებს, ისე მოექცევიან მას თავისი შვილები.

მეხუთე მცნება ასევე გულისხმობს კეთილ დამოკიდებულებას უფროსი ადამიანების, ახლობლების, მოძღვრების მიმართ; მაგრამ თუ მშობელი ან ნებისმიერი სხვა პიროვნება ჩვენგან ღვთის საწინააღმდეგო საქმის აღსრულებას ითხოვს, არა ვართ ვალდებულნი, დავემორჩილოთ მას.

მეექვსე მცნება: არა კაც ჰკლა.

მკვლელობა საშინელი დანაშაულია. სხვისი სიცოცხლის ხელმყოფი სცოდავს არა მარტო ადამიანის, არამედ ღვთის წინაშეც, რადგან ჩვენ არა გვაქვს უფლება, ღვთის მიერ მონიჭებული სიცოცხლე მოვუსპოთ კაცს.

ამ ცოდვის ჩამდენი ადამიანი ამ ქვეყნადაც დიდად დასჯილია, გავიხსენოთ, პირველი მკვლელი, კაენი, რომელმაც თავისი ძმის, აბელის, სისხლი დაღვარა, ადგილს ვერ პოულობდა ახლობლების წრეში. ამიტომაც სხვაგან გადაიხვეწა და ტანჯვაში დალია თავისი დღენი; ხოლო ამ ცოდვის გამო სასჯელი მთელ მის მოდგმაზე გადავიდა. ასევეა ახლაც.

მკვლელობის განსაკუთრებული სახეა აბორტი. ამ დროს თვით დედა ხდება მკვლელი საკუთარი შვილისა. სამწუხაროდ, ბევრნი ვერ გრძნობენ დანაშაულს, არადა ამისთვის მკაცრად დაისჯებიან. რა თქმა უნდა, დაისჯება ისიც, ვინც აბორტს აკეთებს.

დიდი ცოდვაა კანონი სიკვდილით დასჯის შესახებ, რადგანაც ჩვენ ამით ბოროტებას კი არ ვსპობთ, არამედ ვამრავლებთ მას. „ბოროტებას ბოროტებით ვერ განკურნავ, - გვარიგებს წმიდა ბასილი დიდი, - მას მხოლოდ სიკეთით შეიძლება უწამლო“. ჰუმანურ სამართლებრივ სახელმწიფოში არ შეიძლება არსებობდეს სასჯელის ეს არაადამიანური სახე.

საშინელი ცოდვაა თვითმკვლელობა. იგი პროტესტია ღვთის ნების წინააღმდეგ და სულიწმიდის გმობად ითვლება. თვითმკვლელი, თუ იგი ფსიქიურად დაავადებული არ არის, საბოლოოდ წარიწყმედს სულს. მისთვის ლოცვაც კი არ შეიძლება.

ფიზიკურის გარდა, არის სხვა სახის მკვლელობაც: შეურაცხყოფით, ცრუმოწმეობით, დასმენით, ცილისწამებით... წმიდა იოანე ღვთისმეტყველი წერს: „ყოველსა, რომელსა სძულდეს ძმაი თვისი, იგი კაცისმკვლელი არს და იცით, რამეთუ ყოველსა კაცის-მკულელსა არა აქუს ცხოვრებაი საუკუნოი“ (I იოანე 3, 15).

მეშვიდე მცნება: არა იმრუშო.

ეს მცნება კრძალავს არაკანონიერ, დანაშაულებრივ ურთიერთობას კაცსა და ქალს შორის. აქ შედის შემდეგი ცოდვები: სიძვა, მრუშება, სისხლის აღრევა, გარყვნილება, ცოლ-ქმრული ცხოვრების დამახინჯებული სახეები...

„სიძვაი და ყოველი არაწმიდებაი... ნუცაღა სახელ-იდებიან თქვენ შორის“ (ეფესელთა 5, 3) - გვაფრთხილებს მოციქული პავლე. ადამიანს დიდი თავშეკავება მართებს: უფალი ბრძანებს: თუ კაცი ნდომით შეხედავს ქალს, მან უკვე იმრუშა თავის გულში“ (მათე 5, 27-28).

არაწმიდა ფიქრები, სურვილები, უხამსი სიმღერები და ხუმრობები, ზედმეტი გართობა, უზნეო სანახაობანი, ნაყროვანება, სასმელის უზომო სმა... არის ცოდვა, რომელიც მეშვიდე მცნების დარღვევითა და მძიმე დანაშაულით მთავრდება. დანაშაულს კი მოსდევს ღვთის სასჯელი.

მერვე მცნება: არა იპარო.

არავის აქვს უფლება აიღოს ის, რაც მას არ ეკუთვნის. აქ შედის შემდეგი ცოდვები: ქურდობა, ანუ სხვისი ნივთის, სხვისი საკუთრების მალულად აღება; ძარცვა - სხვისი ქონების ძალით მიტაცება; მკრეხელობა - ღვთისთვის მიძღვნილი, შეწირული ნივთებისა და, საერთოდ საეკლესიო ქონების მითვისება ან მოპარვა; მექრთამეობა, მევახშეობა (როცა პროცენტით გასცემენ ფულს), მუქთახორობა... (აქვე დავამატებდი ნაპოვნის არ გამოჩენას და ნათხოვარი ნივთის ან ვალის არ დაბრუნებას - საიტის ავტორის შენიშვნა)

ზოგჯერ ქურდები და დამნაშავენი თავისი საქციელის გამართლების მიზნით, სახარებიდან იშველიებენ იმ ავაზაკის მაგალითს, რომელიც მაცხოვართან ერთად აწამეს, და რომელიც მასთან ერთად სამოთხეში მოხვდა.

ავაზაკი შეწყნარებულ იქნა, რადგან სიკვდილის წინ მოასწრო მონანიება. მან მთელი არსებით იგრძნო თავისი განვლილი ცხოვრების სიმძიმე და განაჩენიც სამართლიანად გამოუტანა თავს და თავის ამხანაგს, რომელსაც მასთან ერთად აწამებდნენ. ჯვარზე გაკრული კი მიუბრუნდა მაცხოვარს და უთხრა: „ჩვენ სამართლად ღირსი, რომელი ვქმენით, მოგვეგების“.

იმდენად ძლიერი იყო მასში სინანული, რომ ცოდვით დამძიმებული მისი გული განიწმინდა და იგრძნო ის, რასაც სხვები ვერ ხვდებოდნენ; იგრძნო, რომ მის გვერდით ღმერთი ეწამებოდა; ამიტომაც სთხოვა: „მომიხსენე მე, უფალო, ოდეს მოხვიდე სუფევითა შენითა“ (ლუკა 23, 41-42).

და მიუგო იესომ: „ამინ გეტყვი შენ: დღეს ჩემთანა იყო სამოთხესა“ (ლუკა 23, 43).

ეს მაგალითი ნათელი დადასტურებაა იმისა, რომ ყველა ცოდვიდან შეიძლება ამაღლება და განწმენდა; და რომ ღვთის მოწყალებას არა აქვს საზღვარი.

მეცხრე მცნება: არა ცილი-სწამო მოყვასსა შენსა წამებითა ცრუითა.

ეს მცნება ჩვენგან მოითხოვს სიმართლის გზით სვლას. მძიმე ცოდვად ითვლება: ცრუმოწმეობა, ცილისწამება, დაბეზღება, მოწმის განკითხვა...

ღირსი მამა ანტონი წერს: „ურჩხულის ენა ნაკლებ საშიშია, ვიდრე ენა ცილისმწამებლისა, რადგან ასეთი კაცი ჩხუბსა და განხეთქილებას აგდებს მშვიდობით მცხოვრებ ადამიანთა შორის, სთესავს ბოროტებასა და ღვარძლს ახლობლებში, არღვევს ერთობას. ვინც ასეთ ადამიანს სახლის კარებს გაუღებს, თვითონაც ცოდვის მორევში ჩავარდება. ასეთ კაცთან ურთიერთობა მკვლელთან ურთიერთობას ნიშნავს“.

ცილისმწამებლის ენა მსგავსია გველის შხამისა. უმჯობესიც კია გველის და მორელის გვერდით ცხოვრება, ვიდრე ცილიმწამებელთან ახლოს ყოფნა, რადგან იგი თავისი სენით სხვასაც აავადებს და ისინი ერთად განიკითხავენ ღვთის სამსჯროზე.

ღმერთი მოწყალეა, მაგრამ იცოდეთ, ცილისწამების ცოდვა ძნელად შეენდობა კაცს. ამიტომაც, „ნუ შეგრცხვებათ ასეთი ადამიანებისაგან განზე განდგომისა, თორემ მათი შხამით თქვენც დაავადდებით“ (წმიდა ანტონი დიდი).

მეათე მცნება: არა გული გითქმიდეს ცოლისათვის მოყვასისა შენისა, არა გული გითქმიდეს სახლისათვის მოყვასისა შენისა, არცა ყანისა მისისა, არცა კარაულისა მისისა, არცა ყოვლისა საცხოვარისა მისისა, არცა ყოვლისა მისთვის, რაიცა იყვეს მოყვასისა შენისა.

ეს მცნება მოითხოვს, კმაყოფილნი ვიყოთ ჩვენი ხვედრით, ჩვენი მდგომარეობით, რათა ხელი არ დაგვრიოს სულის ფირთმა - შურმა. შური პირველყოვლისა ზიანს აყენებს მას, ვინც ამ სენითაა შეპყრობილი.

სხვა ცოდვა უფრო უხეშია და სულშიც ისე არ ღვივდება, როგორც შური, - წერს წმიდა ბასილი დიდი, - შური კი ისე სჭამს კაცის სულს, როგორც ჟანგი რკინას... შური არის წუხილი სხვის სიკეთესა ზედა.

წმიდა გრიგოლ ღვთისმეტყველი კი ასე გვაფრთხილებს: შური წყლულია სულისა და საწამლავი მისი. იგია ერთ-ერთი ყველაზე უსამართლო და ამავე დროს, სამართლიანი ვნება. უსამართლო იმიტომ, რომ კეთილთა სიმშვიდეს არღვევს, სამართლიანი კი იმიტომ, რომ შინაგანად ახშობს მას, ვის სულშიც ბუდობს.

გახსოვდეს, რომ თუმცა ნათლობით ცოდვებისაგან განიწმინდება ადამიანი, მაგრამ ცოდვისაკენ მიდრეკილება რჩება! რადგან ნათლობა ცხოვრებაში მხოლოდ ერთხელ არის შესაძლებელი, ცოდვათა მიდრეკილებების აღმოფხვრისათვის აუცილებელია ხშირად აღსარების თქმა და ზიარება. აუცილებელია, რომ მშობლებმა შვილები ჩვილობიდანვე მიაჩვიონ ზიარების მიღებას. ხოლო როდესაც წამოიზრდებიან, აღსარების თქმას.

წამალს რომ ვსვამთ, ექიმის წარსულ ცხოვრებას არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს ჩვენი ფიზიკური განკურნებისათვის, ასევე აღსარებისა და ზიარების საიდუმლოს დროს იკურნება ჩვენი სული და მოძღვრის წარსულ ცხოვრებას არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს სულის განკურნებისათვის. ზიარების აუცილებელი პირობაა ქრისტეს რწმენა, სურვილი ცოდვებისაგან განშორებისა და ღვთის მცნებებით ცხოვრებისა. თუ არა გაქვს სურვილი ცოდვებისაგან განშორებისა ნუ ეზიარები, რადგან დაისჯები ღვთისაგან. იმიტომ კი არ მიდის მორწმუნე ეკლესიაში თავი მართალი რომ ჰგონია, არამედ იცის მხოლოდ ეკლესიაში არის შესაძლებელი სულის ჭეშმარიტი განკურნება. ყოველთვის გახსოვდეს, რომ დედამიწაზე სტუმარი ხარ და რომ შენი სამუდამო სამყოფელი ზეციური ეკლესიაა.
--------------------------------------